احمد بن یحیی تجیبیتُجیبی، احمد بن یحیی بن وزیر، معروف به ابوعبداللّه مصری، محدّث، فقیه و نحوی بزرگ قرن دوم و سوم است. ۱ - مشخصاتدر ۱۷۱ به دنیا آمد و از کسانی چون محمدبن ادریس شافعی، عبداللّه بن وَهْب، عمران بن موسی، شُعَیب بن لَیث، اَصبغ بن فَرَج (یا فرّوج) و پدرش یحیی بن وزیر حدیث شنید. [۱]
محمدبن احمد ذهبی، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، ج۱، ص۱۵۲، چاپ عمر عبدالسلام تدمری، حوادث و وفیات ۲۴۱ـ۲۵۰ ه، بیروت ۱۴۱۴/۱۹۹۴.
[۲]
عبدالرحمان بن ابی بکر سیوطی، بُغیة الوعاة فی طبقات اللغویین و النحاة، ج۱، ص۳۹۸، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره ۱۳۸۴.
[۳]
یوسف بن عبدالرحمان مُزّی، تهذیب الکمال فی اسماء الرجال، ج۱، ص۵۱۹، چاپ بشار عواد معروف، بیروت ۱۴۰۳ـ ۱۴۰۵/۱۹۸۳ـ ۱۹۸۵.
محدّثان بزرگی مانند نسائی، حسین بن یعقوب مصری، ابوبکربن ابی داود و احمدبن حَمّاد از وی حدیث روایت کرده‌اند و برخی چون نسائی او را ثقه دانسته اند. [۴]
عبدالوهاب بن علی سبکی، طبقات الشافعیة الکبری، ج۲، ص۶۶، چاپ محمود محمد طناحی و عبدالفتاح محمدحلو، قاهره ۱۹۶۴ـ۱۹۷۶.
[۵]
یوسف بن عبدالرحمان مُزّی، تهذیب الکمال فی اسماء الرجال، ج۱، ص۵۲۰، چاپ بشار عواد معروف، بیروت ۱۴۰۳ـ ۱۴۰۵/۱۹۸۳ـ ۱۹۸۵.
تجیبی در شعر ، ادب ، نحو ، انساب و تاریخ ، عالم بود و از عبداللّه بن وهب نیز فقه آموخته بود. [۶]
عبدالوهاب بن علی سبکی، طبقات الشافعیة الکبری، ج۲، ص۶۶، چاپ محمود محمد طناحی و عبدالفتاح محمدحلو، قاهره ۱۹۶۴ـ۱۹۷۶.
[۷]
احمدبن مصطفی طاشکوپری زاده، مفتاح السعادة و مصباح السیادة، ج۲، ص۲۶۸، بیروت ۱۴۰۵/۱۹۸۵.
تجیبی زندگی خود را با کشاورزی در زمینهای اجاره ای می‌گذراند، اما چون نتوانست بخشی از سهم مالیات خود را بپردازد به زندان محمدبن مدبّر (والی خراج مصر ) افکنده شد و در سال ۲۵۰ یا ۲۵۱ در همان‌جا از دنیا رفت. [۸]
عبدالوهاب بن علی سبکی، طبقات الشافعیة الکبری، ج۲، ص۶۶، چاپ محمود محمد طناحی و عبدالفتاح محمدحلو، قاهره ۱۹۶۴ـ۱۹۷۶.
[۹]
یاقوت حموی، معجم الادباء، ج۵، ص۱۴۹، مصر ۱۳۵۵ـ۱۳۵۷/۱۹۳۶ـ ۱۹۳۸، چاپ افست بیروت (بی تا).
[۱۰]
علی بن یوسف قفطی، انباه الرواة علی انباه النحاة، ج۱، ص۱۵۲، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، ج ۱، قاهره ۱۳۶۹/ ۱۹۵۰.
۲ - درگذشتابن حَجَر عسقلانی سال درگذشت او را ۲۶۵ در سن ۹۴ سالگی می‌داند و علاوه بر معرفی احمدبن یحیی، [۱۱]
ابن حجر عسقلانی، تقریب التهذیب، ج۱، ص۲۸، چاپ عبدالوهاب عبداللطیف، بیروت (۱۳۸۰).
از فردی به نام محمدبن وزیر مصری نیز نام می‌برد و او را همان احمدبن یحیی یا برادرش می‌داند. [۱۲]
ابن حجر عسقلانی، تقریب التهذیب، ج۲، ص۲۱۵، چاپ عبدالوهاب عبداللطیف، بیروت (۱۳۸۰).
۳ - فهرست منابع(۱) ابن حجر عسقلانی، تقریب التهذیب، چاپ عبدالوهاب عبداللطیف، بیروت (۱۳۸۰). (۲) محمدبن احمد ذهبی، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، چاپ عمر عبدالسلام تدمری، حوادث و وفیات ۲۴۱ـ۲۵۰ ه، بیروت ۱۴۱۴/۱۹۹۴. (۳) عبدالوهاب بن علی سبکی، طبقات الشافعیة الکبری، چاپ محمود محمد طناحی و عبدالفتاح محمدحلو، قاهره ۱۹۶۴ـ۱۹۷۶. (۴) عبدالرحمان بن ابی بکر سیوطی، بُغیة الوعاة فی طبقات اللغویین و النحاة، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره ۱۳۸۴. (۵) احمدبن مصطفی طاشکوپری زاده، مفتاح السعادة و مصباح السیادة، بیروت ۱۴۰۵/۱۹۸۵. (۶) علی بن یوسف قفطی، انباه الرواة علی انباه النحاة، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، ج ۱، قاهره ۱۳۶۹/ ۱۹۵۰. (۷) یوسف بن عبدالرحمان مُزّی، تهذیب الکمال فی اسماء الرجال، چاپ بشار عواد معروف، بیروت ۱۴۰۳ـ ۱۴۰۵/۱۹۸۳ـ ۱۹۸۵. (۸) یاقوت حموی، معجم الادباء، مصر ۱۳۵۵ـ۱۳۵۷/۱۹۳۶ـ ۱۹۳۸، چاپ افست بیروت (بی تا)؛ ۴ - پانویس
۵ - منابعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «تُجیبی»، شماره۳۳۰۹. |